หลายคนสงสัย เบรกเกอร์กันดูด จะป้องกันไฟรั่วได้จริงหรือเปล่า แล้วมันทำงานอย่างไร ในบทนี้เรามาดูกันว่าเป็นอย่างไร และหากเราจะติดตั้งต้องทำอย่างไร เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดไฟช๊อตเนื่องจากไฟรั่ว
เบรกเกอร์กันดูดมีกี่ชนิด แต่ละชนิดเป็นอย่างไร
เบรกเกอร์กันดูด (Residual Current Device หรือ RCD, ซึ่งในบางครั้งอาจถูกเรียกว่า Residual Current Circuit Breaker หรือ RCCB) เป็นอุปกรณ์ป้องกันการลัดวงจรกับดิน ซึ่งจะทำการตัดวงจรเมื่อตรวจพบกระแสลัดไปยังดินเกินค่าที่กำหนด มีหลายชนิด ดังนี้:
RCCB (Residual Current Circuit Breaker):
- ตรวจจับกระแสลัดวงจรกับดินและตัดวงจรเมื่อกระแสลัดเกินค่าที่กำหนด
- ไม่มีฟังก์ชันป้องกันการลัดวงจรหรือการเกินกระแส
RCBO (Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent Protection):
- รวมฟังก์ชันของ RCCB และ MCB ในตัวเดียวกัน
- ตรวจจับกระแสลัดวงจรกับดินและตัดวงจรเมื่อกระแสลัดเกินค่าที่กำหนด
- มีฟังก์ชันป้องกันการลัดวงจรและการเกินกระแส
ELCB (Earth Leakage Circuit Breaker):
- อุปกรณ์เก่าที่ใช้ตรวจจับกระแสลัดวงจรกับดิน
- มีสองแบบ คือ Voltage ELCB และ Current ELCB
- ในปัจจุบัน, การใช้ ELCB มีการแทนที่ด้วย RCCB และ RCBO ที่มีประสิทธิภาพและความแม่นยำมากขึ้น
หลักการทำงานของเบรกเกอร์กันดูด
เบรกเกอร์กันดูด (RCD, RCCB, หรือ GFCI ในบางประเทศ) ทำงานบนหลักการของการตรวจจับความแตกต่างของกระแสระหว่างวงจรไป (line) และวงจรกลับ (neutral). หลักการทำงานของเบรกเกอร์กันดูดคือ:
- การตรวจจับความแตกต่างของกระแส: เบรกเกอร์กันดูดมีความสามารถในการตรวจจับความแตกต่างของกระแสระหว่างวงจรไปและวงจรกลับ ในสภาวะปกติ, กระแสที่ไหลผ่านวงจรไปและวงจรกลับควรจะเท่ากัน แต่ถ้ามีกระแสลัดวงจรกับดิน (เช่น ผู้ใช้งานโดนช็อกไฟ) กระแสระหว่างวงจรเหล่านี้จะไม่เท่ากัน
- การตัดวงจร: เมื่อเบรกเกอร์กันดูดตรวจจับความแตกต่างของกระแสลัดวงจรกับดินที่เกินกว่าค่าที่กำหนด (เช่น 30 mA) มันจะทำการตัดวงจรไฟฟ้าอย่างรวดเร็ว เพื่อป้องกันการช็อกไฟและความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น
- การตั้งค่าความไว: เบรกเกอร์กันดูดมีการตั้งค่าความไวตามค่ากระแสลัดวงจรกับดินที่ต้องการตรวจจับ เช่น 30 mA, 100 mA, 300 mA ฯลฯ การเลือกความไวขึ้นอยู่กับประเภทและความต้องการของระบบไฟฟ้า
- การตรวจจับลักษณะกระแส: ตามประเภทของเบรกเกอร์กันดูด (เช่น Type AC, A, B) มีความสามารถในการตรวจจับลักษณะของกระแสลัดวงจรกับดินที่แตกต่างกัน
เบรกเกอร์กันดูดเป็นอุปกรณ์ที่สำคัญสำหรับความปลอดภัยในระบบไฟฟ้า โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงของการช็อกไฟ เช่น ห้องน้ำ, ห้องครัว, และพื้นที่ภายนอกอาคาร.
จากข้อมูลข้างต้นจะเห็นว่างานระบบไฟฟ้าในบ้านจำเป็นต้องติดตัวกันดูดเพื่อป้องกันอันตรายจากไฟดูดโดยใช้ RCD แต่เนื่องจากปัจจุบันได้มีข้อกำหนดเพิ่มเติมของการเลือกใช้ระบบไฟฟ้าเพราะมีเรื่องของระบบชาร์จรถไฟฟ้าขึ้นจะมีการจำแนกชนิดของ RCD เพื่อการป้องกันโดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้
Type AC:
- สามารถตรวจจับกระแสลัดวงจรกับดินที่มีลักษณะเป็นกระแสสลับ (AC) ได้เท่านั้น
- เหมาะสำหรับการใช้งานทั่วไปในบ้านเรือน
Type A:
- สามารถตรวจจับกระแสลัดวงจรกับดินที่มีลักษณะเป็นกระแสสลับ (AC) และกระแสตรง pulsating DC ได้
- เหมาะสำหรับการใช้งานที่มีอุปกรณ์ที่ใช้กระแสตรง pulsating DC เช่น อุปกรณ์ที่มีการควบคุมด้วยอิเล็กทรอนิกส์
Type B:
- สามารถตรวจจับกระแสลัดวงจรกับดินที่มีลักษณะเป็นกระแสสลับ (AC), กระแสตรง pulsating DC, และกระแสตรง smooth DC ได้
- เหมาะสำหรับการใช้งานที่มีอุปกรณ์ที่ใช้กระแสตรง smooth DC เช่น ระบบการชาร์จแบตเตอรี่ของรถยนต์ไฟฟ้า
Type F:
- สามารถตรวจจับกระแสลัดวงจรแบบสลับ (AC) และกระแสลัดวงจรแบบผสม (mixture of AC and DC) ได้
- เหมาะสำหรับระบบที่มีการใช้งานอุปกรณ์ที่มีอินเวอร์เตอร์แบบความถี่ต่ำ และมีกระแสลัดวงจรแบบผสม
ในปัจจุบันการไฟฟ้าได้ออกมาตรฐานให้ผู้ขอใช้ไฟจะต้องติดตั้งระบบกันดูดเพื่อป้องกันการเกิดไฟดูด โดยให้มีการติดตั้งเมนเบรกเกอร์เป็นเมนกันดูดโดยมีรายละเอียดดังรูปด้านล้าง
สรุป
เบรกเกอร์กันดูด สามารถป้องกันการดูดจากไฟรั่วได้แต่ยังมีเรื่องสำคัญอีกเรื่องที่ผู้ใช้ไฟจะต้องทำเพื่อให้ระบบมีความปลอดภัยคือระบบสายดิน จะมาพูดถึงในนี้ในตอนต่อไปอย่าลืใติดตามกันนะครับ
